วันสารทจีน คือ เทศกาลแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษของชาวจีนชาวไทยเชื้อสายจีน โดยเชื่อกันว่าเป็นวันที่ส่งวิญญาณขึ้นสวรรค์ และทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้กับวิญญาณร้ายที่ต้องลงนรก โดยวันสารทจีนตรงกับวันที่ 15 เดือน 7 ตามแบบฉบับของจีน แต่สำหรับวันสารทจีนในไทยปีนี้ตรงกับวันที่ 30 สิงหาคม 2566
ชาวจีนมีความเชื่อกันว่า ในช่วงเทศกาลสารทจีน คือ วันที่ดวงวิญญาณบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้วจะกลับมาเยี่ยมเยือนลูกหลานในโลกมนุษย์ ดังนั้น ลูกหลานที่ยังมีชีวิตอยู่จะทำการไหว้เพื่อแสดงความกตัญญู ขอพรให้ดวงวิญญาณมีความสุขและส่งขึ้นสวรรค์ ส่วนวิญญาณร้ายที่ต้องลงนรก ก็จะได้รับการอุทิศส่วนกุศลจากการทำบุญให้ ดังนั้น ในวันสารทจีน ชาวจีนและคนไทยเชื้อสายจีน จะมีการเตรียมของไหว้มากมายเพื่อเซ่นไหว้บรรพบุรุษ และดวงวิญญาณต่าง ๆ โดยอาหารที่นิยมไหว้สารทจีน ได้แก่ ไก่ต้ม เป็ดต้ม หมูสามชั้นต้ม ปลาหมึกต้ม ข้าวเหนียว ขนมต้ม ขนมเข่ง ขนมเทียน ขนมถั่วตัด ขนมบัวลอย ผลไม้ น้ำชา เหล้า กระดาษเงิน กระดาษทอง ธูปเทียน ดอกไม้
การไหว้ในเทศกาลสารทจีนจะแบ่งออกเป็น 3 ชุดด้วยกัน ได้แก่
1. ไหว้เจ้าที่
การไหว้เจ้าที่ ไหว้ในช่วงเช้าและต้องไม่เกินเที่ยงวัน มีอาหารคาว – หวาน กุยช่าย ขนมเข่ง ขนมเทียน โดยจะต้องแต้มจุดแดงไว้ตรงกลาง ซึ่งเป็นประเพณีสารทจีน อันเนื่องมาจากตามหลักความเชื่อของชาวจีน สีแดง คือ สีแห่งความเป็นสิริมงคล นอกจากนี้ยังมีอาหารคาว 5 อย่าง ผลไม้มงคล 5 อย่าง น้ำชา เหล้าจีน และกระดาษเงิน กระดาษทอง พิธีไหว้เจ้าที่ เริ่มจากจัดอาหารมงคลที่เตรียมไว้ จากนั้นจุดธูป 5 ดอก แล้วตั้งจิตอธิษฐาน เมื่อเสร็จพิธี ให้เผากระดาษเงิน กระดาษทอง เป็นอันเสร็จพิธี
2. ไหว้บรรพบุรุษ
การไหว้บรรพบุรุษ จะเริ่มไหว้ในช่วงสาย ๆ แต่ไม่เกินเที่ยงวัน โดยวิธีการไหว้บรรพบุรุษจะคล้ายกับการไหว้เจ้าที่ โดยการเริ่มพิธีไหว้บรรพบุรุษ จะจัดอาหารกับข้าวที่บรรพบุรุษชอบ เตรียมอาหารมงคลขึ้นโต๊ะ หากบรรพบุรุษเสียชีวิตนานแล้ว ให้ใช้ธูป 3 ดอก แต่ถ้าเพิ่งเสียชีวิตไม่นาน ใช้ธูป 1 ดอก จากนั้นนำเก้าอี้มาวางตามจำนวนของบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว โดยจะต้องมีน้ำแกง หรือขนมน้ำใส ๆ วางประกบคู่กับชามข้าวสวย ขนมเข่ง ขนมเทียน ผลไม้ พร้อมด้วยชุดน้ำชาตามจำนวนบรรพบุรุษ ในขณะที่ทำการไหว้ สามารถนำกระดาษเงิน กระดาษทองไปเผาได้เลย
3. ไหว้สัมภเวสี
การไหว้สัมภเวสีจะไหว้ในช่วงบ่าย สัมภเวสี คือ ดวงวิญญาณเร่ร่อน หรือวิญญาณที่ไม่มีญาติคอยทำบุญ อุทิศส่วนกุศลไปให้ หรือที่ชาวจีนเรียกว่า ไป๊ฮ๊อเฮียตี๋ แปลว่า ไหว้พี่น้องที่ดี เป็นการแสดงความให้เกียรติกันของคนจีน โดยเรียกผีไม่มีญาติว่าพี่น้องที่ดี และการไหว้สัมภเวสี ก็เพื่อแสดงความเมตตาและกรุณาต่อดวงวิญญาณเร่ร่อน เปิดโอกาสให้ผีทั้งหลายมารับส่วนบุญ ซึ่งการไหว้สัมภเวสีจะไหว้นอกบ้าน โดยมีทั้งอาหารคาว อาหารหวาน และผลไม้ สามารถจัดได้ตามต้องการ อาจมีข้าวหอมโบราณ ปลานึ่ง คอปึ่ง เส้นหมี่ เหล้า น้ำชา กระดาษเงิน กระดาษทอง โดยจัดทุกอย่างวางอยู่ด้วยกันในสำรับเซ่นไหว้ และมีการปักธูปที่อาหารอย่างละ 1 ดอก
สิ่งที่ควรทำในวันสารทจีน
หัวใจสำคัญของการทำพิธีสารทจีน เพื่อให้ลูกหลานได้มาพบเจอและอยู่รวมกัน และทำสิ่งดี ๆ ร่วมกัน โดยในช่วงก่อนวันสารทจีน ชาวจีนจะทำพิธีซิโก หรือ พิธีเทกระจาด เป็นการบริจาคทาน เพื่อทำบุญ อุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ล่วงลับไปแล้ว อาจมีการทำพิธีที่ศาลเจ้า มูลนิธิ หรือตามวัดและวัดจีนต่าง ๆ โดยในพิธีกรรมนี้ จะมีการสวดมนต์ เวียนธูป เวียนกระดาษเซ่น แจกข้าวสาร อาหารแห้งแก่คนยากไร้
สิ่งที่ห้ามทำในวันสารทจีน
ชาวจีนโบราณเชื่อว่าข้อห้ามเหล่านี้ เพื่อป้องกันไม่ให้วิญญาณมาทำร้ายได้ และหากใครทำตามข้อห้ามในวันสารทจีน เชื่อว่าจะทำให้ดวงไม่ดีตลอดทั้งปี
- ห้ามทะเลาะเบาะแว้งหรือพูดจาไม่ดีต่อกัน
- ห้ามนำของมีกลิ่นคาวมาไหว้
- ห้ามนำของบูด ของเสียมาไหว้
- ห้ามนำของแตกหักมาไหว้
- ห้ามนำของที่มีสีดำและสีขาวมาไหว้
- ห้ามนำของที่มีรูปปั้นสัตว์มาไหว้
- ห้ามใช้ของมีคม
- ห้ามทิ้งเศษอาหารไว้บนโต๊ะพิธีไหว้
- ห้ามเก็บของที่ไหว้แล้วไปทิ้งถังขยะ
